Nagroda Pritzkera - architektoniczna nagroda Nobla

Opublikowano 23/01/2023

Są w pracy architekta takie nagrody i wyróżnienia, dla których warto przebijać szklane sufity, aby zapisać się w historii designu złotymi zgłoskami. Najznamienitszą spośród nich jest niewątpliwe Pritzker Architecture Prize – amerykańska nagroda architektoniczna, przyznawana corocznie najlepszym projektantom na świecie. W dzisiejszym wpisie pochylimy się właśnie nad Nagrodą Pritzkera, której ranga w świecie architektury porównywana jest do Nagrody Nobla w świecie nauki, nie tylko ze względu na osiągnięcia, ale też procedury i formę. Bowiem laureaci Nagrody Architektonicznej Pritzkera otrzymują 100 tysięcy dolarów, certyfikat oficjalnej pochwały, medal oraz limitowaną edycję rzeźby Henrego Moora.

Nagroda Pritzkera – od początku

W 1979 roku pewne bogate amerykańskie małżeństwo, znane z działalności charytatywnej na rzecz edukacji, nauki, medycyny i kultury, posiadające międzynarodową sieć hoteli Hyatt, postanowiło symbolicznie złożyć hołd swojemu rodzinnemu miastu – Chicago. Byli to Pritzkerowie: Jay Arthur i Cindy. Uznali, że skoro Chicago wypełniają budynki zaprojektowane przez takich mistrzów jak Mies van der Rohe, Frank Lloyd Wright i Louis Sullivan, to może warto ufundować nagrodę, przeznaczoną dla najwybitniejszych współczesnych architektów. I tak zrodził się pomysł na Nagrodę Pritzkera.

Jak możemy przeczytać na stronie pritzkerprize.com, „Jay i Cindy Pritzker wierzyli, że znacząca nagroda zachęci i pobudzi nie tylko większą świadomość społeczną na temat budynków, ale także zainspiruje większą kreatywność w zawodzie architekta.” Do dziś nagrodą ich imienia wyróżniani są żyjący projektanci, których prace cechuje nieprzeciętne wizjonerstwo oraz aspekt użytkowy. Ale również to, jaki mają wpływ na światową architekturę, otoczenie urbanistyczne i czy stymulują rozwój swojego regionu.

Z czym wiąże się Nagroda Pritzkera

Do Pritzker Architecture Prize mogą kandydować architekci z całego globu, bez żadnych ograniczeń terytorialnych czy wiekowych. Nagroda przyznawana jest za pojedynczy projekt lub za całokształt działalności i wpływ, jaki wywiera na współczesną architekturę. Nominacje można zgłaszać do 1 listopada, a dokonywać ich mogą tylko sami architekci, zgłaszając też swoje osoby. Zwycięzcy są wybierani w tajnym głosowaniu przez międzynarodowe jury, złożone z wybitnych architektów, laureatów poprzednich edycji Nagrody, wykładowców i dziennikarzy. Nazwisko zwycięzcy ogłaszane jest w marcu. I co potem?

Oficjalna ceremonia wręczenia nagrody odbywa się w maju, w architektonicznie ważnym miejscu na świecie. Ma charakter zamknięty i mogą w niej wziąć udział jedynie osoby zaproszone przez rodzinę Pritzkerów oraz przedstawiciele państwa-gospodarza edycji wydarzenia. Nagrodę, w skład której wchodzi m.in. grant w wysokości 100 tysięcy dolarów, wręcza zwycięzcy Tom Pritzker. Lecz jak mówią laureaci, obok niewysłowionego prestiżu tej nagrody, równie ważne jest pozyskanie przy jej okazji zainteresowania zamożnych inwestorów.

Jeśli nie Pritzker, to co?

Poza Nagrodą Pritzkera w świecie architektury istnieje kilka innych wyróżnień, których zdobycie oznacza dla projektanta prestiż i wejście do panteonu najznakomitszych designerów. Wśród nagród branżowych najbardziej liczą się:

- Mies van der Rohe Award – nazywana architektonicznym Oscarem, Nagroda Unii Europejskiej w konkursie architektury współczesnej im. Miesa van der Rohe, przyznawana od 1987 roku co dwa lata za realizację ukończoną w ciągu dwóch poprzednich lat, celem podkreślenia znaczenia wkładu europejskich architektów w rozwój nowych idei i technologii we współczesnym rozwoju urbanistycznym. Nagroda ma wartość 60 000 euro, a nominacje zgłaszają eksperci z Europy, krajowe stowarzyszenia architektów zrzeszone w ramach Rady Architektów Europy oraz komitet doradczy nagrody.

- AIA Gold Medal – wręczany przez American Institute of Architects przyznawany „przez narodową Izbę Dyrektorów AIA w uznaniu trwałego wpływu znaczącego wkładu pracy w teorię i praktykę architektoniczną”.

- Architecture Firm Award – najwyższa nagroda przyznawana od 1962 przez American Institute of Architects biurom projektowym, spółkom i firmom architektonicznym oraz zespołom projektowym jako wyraz uznania bogatego dorobku i długotrwałej aktywnej działalności.

- Nagroda Beton – ufundowana w 1977 przez Szwajcarskie Stowarzyszenie Przemysłu Cementowego (niem. Verband der Schweizerischen Cementindustrie, fr. l’Association suisse de l’industrie du ciment), przyznawana co cztery lata dla uhonorowania architektów, którzy realizują na terenie Szwajcarii obiekty z zastosowaniem awangardowych, wzorcowych rozwiązań wykorzystujących beton lub produkty z betonu. Nagrodzie w wysokości 50 tys. franków towarzyszy ceremonia wmurowania w wyróżnionym obiekcie tablicy „Prix Beton...” z rokiem jej przyznania.

- Emporis Skyscraper Award – najbardziej prestiżowa nagroda architektoniczna przyznawana dla trzech najbardziej unikatowych, funkcjonalnych oraz estetycznych wieżowców w danym roku kalendarzowym. Wyróżnia tylko budynki mające powyżej 100 m wysokości. Nominacje oraz zwycięzcę od 2000 do 2021 r. nadawało biuro Emporis.

- European Prize for Urban Public Space (Europejska Nagroda Przestrzeni Publicznych) –przyznawana co dwa lata, jedyna nagroda w Europie dotycząca publicznych przestrzeni miejskich, która dodatkowo podkreśla znaczenie interakcji społecznej w mieście. Konkurs został zainicjowany przez Centrum Kultury Współczesnej w Barcelonie, z którym w 2018 roku współpracowały The Architecture Foundation, Centrum Architektury w Wiedniu, Cité de l’Architecture et du Patrimoine, Deutsches Architekturmuseum i Muzeum Architektury i Wzornictwa w Ljubljanie oraz 35 specjalistów z całej Europy. W 2020 roku nagroda została zawieszona z powodu pandemii COVID-19. Edycja 2022 będzie obejmowała okres 2018-2021.

- Finlandia (Arkkitehtuurin Finlandia-palkinto) – najważniejsza fińska nagroda architektoniczna przyznawana za wybitny projekt nowego lub restaurację starego budynku lub kompleksu, który został ukończony w ciągu ostatnich trzech lat. Nagroda jest przyznawana rokrocznie od 2014 roku przez Fińskie Stowarzyszenie Architektów SAFA. Może być przyznana fińskiemu lub zagranicznemu architektowi za projekt przeznaczony do realizacji w Finlandii lub fińskiemu architektowi za projekt realizowany za granicą.

- Grand prix national de l'architecture – najwyższe francuskie wyróżnienie w dziedzinie architektury, przyznawane od 1975 roku przez 20-osobowe jury pod przewodnictwem Ministerstwa Kultury.

- Praemium Imperiale – nagroda przyznawana od 1989 roku przez Japońskie Stowarzyszenie Artystów w dziedzinach architektury, filmu i teatru, malarstwa, muzyki i rzeźby.

- Prince of Wales in Urban Design, właśc. The Veronica Rudge Green Prize in Urban Design – nagroda ufundowana w 1986 w celu upamiętnienia wizyty księcia Walii z okazji 50. rocznicy powstania the Graduate School of Design i 350. rocznicy Uniwersytetu Harvarda. Nagroda w wysokości 50 tys. dolarów przyznawana jest architektom, którzy wnieśli znaczący wkład w rozwój przestrzeni miasta, zwiększający jakość miejskiego życia i wskazujący cenne kierunki humanistycznego kształtowania przestrzeni publicznej.

- Royal Gold Medal – nagroda przyznawana corocznie od 1848 roku przez Royal Institute of British Architects w imieniu brytyjskiego monarchy, w uznaniu dla indywidualnych lub grupowych zasług dla międzynarodowej architektury. Co ciekawe, ten Medal otrzymywali także inżynierowie, pisarze oraz archeolodzy.

- Nagroda Wakkera – ufundowana została w 1972 przez Dziedzictwo Szwajcarskie i przyznawana jest corocznie gminom, organizacjom lub przedsiębiorstwom, które wniosły znaczący wkład w rozwój współczesnej architektury oraz ochrony wartości własnego dziedzictwa, środowiska i przestrzeni. Nagrodę ufundowano ze spadku, jaki na ten cel zapisał genewski przedsiębiorca Henri-Louis Wakker i na jego cześć nagrodę nazwano jego imieniem.

Kto zdobył pierwszą i ostatnią, a więc za miniony rok, Nagrodę Pritzkera? O tym przeczytacie w następnym artykule.

SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI

Chcesz porozmawiać o kompleksowym wykończeniu wnętrz inwestycji?
Zapraszamy do kontaktu!