Charles-Édouard Jeanneret-Gris, późniejszy Le Corbusier, urodził się 6 października 1887 roku w La Chaux-de-Fonds, w Szwajcarii. Był jednym z najbardziej wpływowych architektów i urbanistów XX wieku, zdobywając uznanie jako twórca modernistycznych projektów budowlanych i nowatorskich koncepcji urbanistycznych. Jako głos swojego pokolenia, że architektura i wzornictwo nie nadążają za rewolucją techniczną i nie odpowiadają potrzebom nowoczesnego człowieka, głośno mówił, co myślał nawet, jeśli wiązało się to z kontrowersją. Jest twórcą i popularyzatorem wielu pojęć i rozwiązań składających się na kanon nowoczesnej architektury.

Tak to się zaczęło

W École d’Art Charles-Édouard studiował projektowanie, zdobnictwo oraz rytownictwo. Już wtedy zdecydowanie wyprzedzał program nauczania, a jego projekty zdobnicze były nagradzane. Przyszły architekt uważał to jednak za zajęcie wtórne i nie warte poświęcania większej uwagi. Problemy zdrowotne sprawiły, że później skupił się na nowoczesnej architekturze. Prawdopodobnie z powodu odklejenia się siatkówki dość wcześnie zaczął nosić wyjątkowo grube szkła, a w pewnym momencie całkowicie stracił wzrok w jednym oku.

Pochodzenie pseudonimu Le Corbusier

Zanim Charles-Édouard Jeanneret-Gris porzucił swoje formalne imię, często podpisywał się jako Ed lub używał przezwiska Doudou. Skąd jednak wziął się jego słynny pseudonim Le Corbusier? Przyjmowanie pseudonimów było wówczas popularne wśród artystów i bohemy jako wyraz fantazji czy fanaberii. Jednak dla Charlesa-Édouarda pseudonim ten miał również głębsze znaczenie. Jego pradziadek, mieszkający w Brukseli, nosił nazwisko Lecorbesier. Według biografa Le Corbusiera, Anthony'ego Flinta, pseudonim ten można także powiązać z innym słowem. W tradycji celtyckiej le corbeau oznacza kruka, czyli szalenie inteligentnego ptaka. Dla przyszłego architekta przyjęcie nowego imienia oznaczało zerwanie z burżuazyjną przeszłością i wkroczenie w nowoczesność. Le Corbusier pragnął być postrzegany jako orędownik nowoczesności, której był piewcą.

„Dom jako maszyna do mieszkania”

Jeden z najsłynniejszych postulatów architekta oznaczał purystyczne podejście do architektury i orientację funkcjonalną, która niektórym projektantom wydawała się czasami aż wręcz zbyt radykalna. Orientacja funkcjonalna była podwaliną idei stojącej za Modulorem: mieszkanie powinno być idealnie dostosowane do naturalnych ruchów człowieka w przestrzeni. Nie wszyscy jednak zgadzali się z tym podejściem mistrza.

Miłościwe panowanie „papieża modernizmu”, czyli od zachwytu po kontrowersję

Twórczość Le Corbusiera była niezwykle wpływowa i różnorodna, obejmująca zarówno architekturę, jak i urbanistykę. Jego projekty charakteryzowały się nowoczesnym podejściem do formy i funkcji, które wywarły głęboki wpływ na rozwój architektury XX wieku. W późniejszym czasie Le Corbusier był autorem dość radykalnych pomysłów, na przykład: w imię tego, by stolica Francji stała się bardziej nowoczesna, sugerował nawet… częściowe zburzenie Paryża. Jako pionier w dziedzinie urbanistyki, propagował idee nowoczesnych miast z dobrze zaprojektowanymi przestrzeniami publicznymi i rozdzielonymi funkcjami urbanistycznymi.

Karta ateńska, znana również jako „Athens Charter”

Karta ateńska, znana również jako „Athens Charter”, to dokument opracowany przez Le Corbusiera i Międzynarodowy Kongres Nowoczesnej Architektury (CIAM) w 1933 roku, który miał ogromny wpływ na rozwój urbanistyki w XX wieku. Stanowił manifest modernistycznych zasad planowania miast mających być „miastami funkcjonalnymi”. Główne założenia Karty Ateńskiej:

Podział funkcjonalny miasta: Miasto powinno być podzielone na strefy zgodnie z ich funkcjami: mieszkalną, pracowniczą, rekreacyjną i transportową.

Zagęszczenie zabudowy: Le Corbusier promował ideę wysokich budynków mieszkalnych, aby zachować więcej przestrzeni otwartej dla zieleni i rekreacji.

Systematyczne planowanie: Planowanie urbanistyczne powinno być oparte na naukowych badaniach i analizach, z uwzględnieniem przyszłych potrzeb mieszkańców.

Priorytet dla pieszych: Karta zakładała oddzielenie ruchu pieszego od samochodowego, aby zapewnić bezpieczeństwo i komfort mieszkańcom.

Zieleń w mieście: Znaczenie terenów zielonych jako miejsca wypoczynku i rekreacji, a także dla poprawy jakości powietrza.

Lepsze warunki mieszkalne: Dążenie do zapewnienia odpowiednich warunków mieszkaniowych dla wszystkich, z dostępem do słońca, świeżego powietrza i zieleni.

Karta Ateńska miała ogromny wpływ na rozwój urbanistyki w XX wieku, szczególnie w okresie powojennym. Wiele miast w Europie i Ameryce Północnej przyjęło jej zasady podczas odbudowy i modernizacji. Jednak z czasem Karta była krytykowana za zbyt technokratyczne podejście do planowania miasta prowadzącego do tworzenia bezdusznych, anonimowych osiedli, które nie sprzyjały integracji społecznej. Sztywne zasady podziału funkcjonalnego nie uwzględniały dynamicznych potrzeb mieszkańców i naturalnego rozwoju miast. Mimo krytyki, Karta Ateńska pozostaje jednym z najważniejszych dokumentów w historii urbanistyki. Jej zasady były fundamentem dla wielu nowoczesnych projektów miejskich, a debata nad jej zaletami i wadami wpłynęła na dalszy rozwój teorii planowania miast.

Dziedzictwo

Le Corbusier pozostawił po sobie bogate dziedzictwo, które nadal inspiruje architektów i urbanistów na całym świecie. Najważniejsze dzieła Le Corbusiera:

Villa Savoye (Poissy, Francja) - ikoniczny przykład modernistycznej architektury z charakterystycznym oszklonym dachem ogrodowym i otwartymi przestrzeniami, które symbolizują jego zasady funkcjonalizmu i otwartej przestrzeni. Willa została zaprojektowana dla małżeństwa Pierre’a, przedsiębiorcy, właściciela firmy ubezpieczeniowej oraz jego żony Eugénie Savoye. Samo Poissy znajduje się na przedmieściach Paryża, na północ od Wersalu.

Unité d'Habitation (Marsylia, Francja) - innowacyjny budynek mieszkalny, który zapoczątkował idee „domu masowego” z modułową strukturą, dużymi wspólnymi przestrzeniami i rozwiązanie problemu mieszkaniowego.

Chapel of Notre Dame du Haut (Ronchamp, Francja) - niezwykła kaplica, która wyłamuje się ze standardowych form architektonicznych, z dynamicznymi kształtami i grą świateł i cieni, stanowiąca przejaw jego eksperymentów z formą i materiałem.

Cité Radieuse (Marsylia, Francja) - Kolejna wersja jego koncepcji Unité d'Habitation, zbudowana również jako kompleks mieszkalny, ale z różnymi adaptacjami do lokalnego kontekstu i warunków.

National Museum of Western Art (Tokio, Japonia) - przykład międzynarodowego budynku - muzeum opartego na jego zasadach architektonicznych, co przyczyniło się do promowania idei Le Corbusiera poza Europę.

Te projekty Le Corbusiera nie tylko wpłynęły na rozwój architektury modernistycznej, ale także są inspiracją dla architektów i urbanistów na całym świecie, mimo kontrowersji związanych z niektórymi aspektami jego pracy: autorytarnym stylem i dążeniem do standaryzacji oraz zbyt radykalnym projektowaniem nieodpowiednim dla ludzi mieszkających w jego budynkach. Dziedzictwo Le Corbusiera, który odszedł w 1965 roku, jest nadal żywe i istotne dla współczesnego projektowania architektonicznego. I choć budził skrajne emocje wśród mu współczesnych – od ekscytacji nowatorskimi pomysłami po oburzenie za łamanie dotychczasowych zasad. Jego biografia „Architekt jutra” to warta polecenia historia człowieka, który bez wątpienia miał niezłomną wiarę w swoją wizję.

Le Corbusier - kontrowersje wokół „architekta jutra” i „papieża modernizmu”