Opublikowano 24/09/2023
Laureatami Nagrody Pritzkera, najbardziej prestiżowego wyróżnienia architektonicznego na świecie w 2021 roku, został duet Anne Lacaton i Jean-Philippe Vassal. To jedne z najbardziej wpływowych postaci we współczesnej architekturze, które nie boją się wyzwań i potrafią łączyć nowoczesność z poszanowaniem tradycji. Ich prace charakteryzują się innowacyjnością, odwagą i wyjątkowym podejściem do projektowania przestrzeni.
Jury w uzasadnieniu wręczenia nagrody Pritzkera napisało, że:
„Prace Anne Lacaton i Jean-Philippe'a Vassala odzwierciedlają demokratycznego ducha architektury. Swoimi pomysłami, podejściem do zawodu i budynkami, które są ich wynikiem udowadniają, że bez nostalgii można realizować zobowiązanie do odbudowy architektury, która jest jednocześnie technologiczna, innowacyjna i przyjazna dla środowiska"
Anne Lacaton (ur.1955) i Jean-Philippe Vassal (ur. 1954) wspólnie studiowali na École Nationale Supérieure d'Architecture et de Paysage de Bordeaux. W latach 70. Lacaton rozpoczęła studia urbanistyczne na Bordeaux Montaigne University, a Jean-Philippe Vassal podjął pracę jako urbanista w Nigrze (Afryka Zachodnia). Lacaton regularnie odwiedzała Vassala w Nigrze i oboje byli pod ogromnym wrażeniem skromności, z jaką ubodzy mieszkańcy tego regionu oszczędzają zasoby, nieustannie modyfikując istniejące budynki i wykorzystując dostępne materiały. To doświadczenie zainspirowało ich do postawienia sobie za cel pracować zgodnie z taką filozofią w przyszłości. Wspólnie założyli pracownię architektoniczną Lacaton & Vassal w 1987 roku. To partnerstwo okazało się kluczowe dla rozwoju ich stylu i filozofii projektowania. Nie dziwi zatem taka opinia trafnie charakteryzująca ich twórczość: "Lacaton i Vassal za pomocą swoich projektów odkrywają na nowo zrównoważony rozwój poprzez charakterystyczny dla nich szacunek dla już istniejących struktur. Rozpoczynają działanie od inwentaryzacji tego, co już istnieje"
W latach 90. laureaci Nagrody Pritzkera opracowywali projekty architektoniczne domów jednorodzinnych wykorzystujących naturalne warunki (wiatr czy słońce), szanujące otoczenie (np. dopasowane do drzew rosnących na działce), budowane z materiałów z recyklingu; później zajęli się również projektowaniem osiedli tanich, dostępnych mieszkań komunalnych.
Jednym z najsłynniejszych projektów tej pary jest „rewitalizacja” placu w Bordeaux, w trakcie której postanowili… nie zrobić z tym miejscem prawie nic. Po konsultacji z mieszkańcami uznano, że tak będzie najlepiej. Realizację w Bordeaux uhonorowano również prestiżową nagrodą im. Miesa van der Rohe 2019. Evgeny Asse tak opisywał tę rewitalizację:
„Ich najlepsza praca, która jest dla mnie prawdziwym symbolem etyki architektonicznej, to Place Léon Aucoc w Bordeaux. W 1996 r. gmina zleciła im projekt, tak zwanej »rewitalizacji« tego niewielkiego placu. Spędzili tam wiele godzin, dokładnie wszystko przestudiowali, porozmawiali z mieszkańcami i przynieśli do merostwa projekt - »plac należy zostawić, jak jest, trzeba tylko wymienić żwir i częściej sprzątać«. W wywiadzie z okazji nagrody mówią, że nigdy niczego nie wyburzyli, żeby zbudować coś nowego. I to są laureaci!”
Reprezentatywnym dla dorobku Lacaton i Vassala jest projekt renowacji trzech potężnych bloków z wielkiej płyty we francuskim Bordeaux przypominających te, które można spotkać w Polsce. Ich wizja przekraczała standardowe prace polegające na ocieplaniu elewacji i malowaniu ich w jasne kolory. Zależało im na tym, aby poprzez renowację mieszkańcy 530 mieszkań socjalnych zyskali większą przestrzeń do życia, a także lepszy dostęp do naturalnego światła i widoków na okolicę.
Architekci znaleźli pomysłowe rozwiązanie, które pozwoliło osiągnąć te ambitne cele. Zdecydowali się na dobudowanie dużych, przeszklonych tarasów do bloków, z których można było bezpośrednio wejść do salonów. Co istotne, całe przedsięwzięcie zostało zaplanowane w taki sposób, że mieszkańcy nie musieli opuszczać swoich mieszkań na czas prac renowacyjnych, które trwały zaledwie 16 dni. Sukces projektu wynikał z zastosowania prefabrykatów do budowy tarasów, które były montowane na sobie tak, jak klocki LEGO.
FRAC Dunkirk we Francja - centrum sztuki współczesnej w Dunkierce charakteryzuje się nowoczesną formą. Ten projekt pokazuje, że nagrodzony duet potrafi tworzyć zarówno innowacyjne budynki mieszkalne, jak i instytucje kulturalne.
Latapie House, Bordeaux we Francji - jedno z ich wcześniejszych dzieł, które zyskało uznanie. Architekci przekształcili stary dom z lat 60. w nowoczesne mieszkanie, zachowując jednocześnie jego oryginalną strukturę. To doskonały przykład ich filozofii adaptacji i modernizacji istniejących budynków.
Studio Daumesnil w Paryżu - biurowiec w Paryżu zaprojektowany z myślą o elastyczności i komforcie użytkowników. Budynek jest przestronny i dostosowuje się do różnych potrzeb i sposobów pracy.
Nantes School of Architecture we Francji - w 2009 roku duet pracował nad rozbudową i modernizacją Szkoły Architektury w Nantes. Ich projekt uwzględniał zachowanie historycznych elementów budynku, jednocześnie wprowadzając nowoczesne rozwiązania, aby stworzyć inspirujące miejsce nauki - maksymalnie otwarte, jasne i elastyczne, które miało być tylko lekką oprawą dla działań studentów.
„Nigdy nie wyburzaj, nigdy nie usuwaj ani nie zastępuj, zawsze dodawaj, przekształcaj i wykorzystuj ponownie!” - te słowa przypisuje się duetowi Lacaton & Vassal, który właśnie za tę innowacyjną nową postawę etyczną i zawodową otrzymał w 2021 roku Nagrodę Pritzkera.
Wszystkie te projekty pokazują, że Anne Lacaton i Jean-Philippe Vassal kładą nacisk na zrównoważone projektowanie, poprawę jakości życia mieszkańców i adaptację istniejących budynków, zamiast ich burzenia i budowy od nowa. To podejście wpisuje się w dążenia do ochrony środowiska i społecznej odpowiedzialności w architekturze. Ten wyjątkowy duet zrewolucjonizował myślenie o architekturze, kładąc nacisk na zrównoważone rozwiązania, społeczną odpowiedzialność i wykorzystanie istniejących zasobów zamiast ich marnowania. Ich osiągnięcia i filozofia architektoniczna są ważnym wkładem w dziedzinę architektury i inspiracją dla kolejnych pokoleń architektów na całym świecie.
Chcesz porozmawiać o kompleksowym wykończeniu wnętrz inwestycji?
Zapraszamy do kontaktu!
