Opublikowano 18/09/2024
Od kilku lat branża architektoniczna w Polsce i na świecie coraz bardziej świadomie stawia czoła kryzysowi ekologicznemu. Nagrodzeni prestiżową nagrodą Pritzkera architekci coraz częściej wyróżniają się podejściem prospołecznym i proekologicznym, które kładzie nacisk na zrównoważony rozwój, odpowiedzialność za środowisko i społeczny wymiar architektury. Wielu laureatów projektuje budynki dostosowane do lokalnych potrzeb, wykorzystując naturalne i dostępne materiały, bazując na rewitalizacji zastanych budynków i wybierając technologie, które minimalizują ślad węglowy. Ich projekty nie tylko integrują się z otaczającym krajobrazem, ale też promują inkluzywność i poprawę warunków życia w mniej uprzywilejowanych społecznościach.
Zanieczyszczenie środowiska to jedno z najpoważniejszych wyzwań współczesnej architektury. Na potrzeby tej branży powstaje aż 26 procent globalnej produkcji tworzyw sztucznych, głównie w formie styropianu, co czyni ją drugim największym konsumentem plastiku, zaraz po przemyśle opakowaniowym. Dodatkowo, sektor budowlany odpowiada za 28 procent globalnej emisji dwutlenku węgla. Ten alarmujący stan rzeczy prowokuje do pytania: czy w ogóle powinniśmy nadal budować?
Całkowite zaprzestanie działalności budowlanej jest, oczywiście, nierealistyczne, tak samo jak nie da się też całkowicie odwrócić już zachodzących zmian klimatycznych. Dlatego warto docenić tych inwestorów, którzy z odwagą i zaangażowaniem podejmują wyzwania związane z wykorzystaniem istniejących zasobów, coraz częściej wybierając rewitalizację budynków i kompleksów z użyciem lokalnych materiałów. Przykładem takiego są projekty hołdujące zasadzie 4R w architekturze. To koncepcja oparta na idei zrównoważonego rozwoju, która promuje odpowiedzialne podejście do projektowania, budowania i zarządzania zasobami. Jej celem jest minimalizowanie negatywnego wpływu budownictwa na środowisko naturalne. 4R to akronim od czterech słów, które opisują kluczowe zasady:
W architekturze ta zasada pomaga tworzyć bardziej ekologiczne i zrównoważone przestrzenie, które zmniejszają negatywny wpływ na środowisko, jednocześnie promując efektywne zarządzanie zasobami. Kompleks budynków tworzących Cukrownię Żnin jest jednym z najciekawszych rewitalizowanych założeń wykorzystujących potencjał obiektów ceglanych i dostosowanych do współczesnych potrzeb.
Kompleks Cukrowni Żnin, będący unikalnym przykładem rewitalizacji obiektów poprzemysłowych, jest doskonałym odniesieniem do zasady 4R w architekturze, która bazuje na zrównoważonym podejściu do projektowania i przekształcania istniejących struktur. Za metamorfozę historycznego obiektu w przeszłości pełniącej funkcję cukrowni, odpowiadała para architektów - Katarzyna i Piotr Grochowscy pracujący dla grupy Arche specjalizującej się między innymi w rewitalizowaniu zabytkowych obiektów.
W ramach reduce w przypadku Cukrowni Żnin oznaczało to ograniczenie wyburzeń oryginalnych budynków i wykorzystanie istniejących struktur. Odnowione budynki w dużym stopniu zachowują oryginalny charakter, co pozwoliło na zmniejszenie zużycia nowych materiałów budowlanych.
Reuse, czyli ponowne użycie, wiąże się z tym, że Cukrownia Żnin została przekształcona z dawnego zakładu przemysłowego na nowoczesny kompleks rekreacyjno-hotelowy, co jest świetnym przykładem ponownego wykorzystania obiektów poprzemysłowych. Zamiast niszczyć zabudowania, nadano im nowe funkcje w ramach których pojawiły się: hotele, restauracje, przestrzenie konferencyjne i rekreacyjne. Odzyskano oryginalne struktury i wkomponowano je w nową funkcję użytkową.
Architekt Piotr Grochowski tak mówił o tym procesie:
„Pierwszy ze wszystkich kawałków drewna, jakie tylko dało się odzyskać, zrobił stylowe stoły do restauracji i parapety. Drugi stare kraty okienne zamienił w pergole. Z odzysku pochodzą też elementy wyposażenia wnętrz, takie jak ogromna gablota z równiutko ułożonymi narzędziami, która zawisła w centralnym miejscu w restauracji.(…) Żeby zrozumieć, dlaczego te narzędzia są tak starannie wyeksponowane, trzeba wiedzieć, że pracownicy cukrowni raz w roku musieli rozebrać co do śrubki, przesmarować, a następnie z powrotem złożyć turbinę, która wciąż znajduje się pośrodku restauracji. Dlatego traktowano je z tak wielkim szacunkiem.”
W trakcie rewitalizacji starano się maksymalnie wykorzystać, czy poddać recyclingowi dostępne materiały, które były już na terenie Cukrowni. Obejmowało to użycie cegieł, stalowych konstrukcji i innych elementów budowlanych, co wpisuje się w ideę recyklingu materiałów budowlanych, redukując konieczność wytwarzania nowych produktów i minimalizując odpady.
A jeśli chodzi o czwarte R, czyli recover? Proces rewitalizacji i adaptacji Cukrowni Żnin przyczynił się do odzyskania nie tylko materialnej wartości istniejących struktur, ale także wartości historycznej i kulturowej tego miejsca. W efekcie odzyskano część dziedzictwa przemysłowego regionu, które teraz służy lokalnej społeczności oraz turystom jako miejsce wypoczynku, rozrywki i spotkań.
Architektka Katarzyna Grochowska o zachowaniu klimatu i spójności wnętrz:
„Projektując wnętrza, staram się nawiązywać do tego, co było tutaj wcześniej. Dlatego w Cukrowni jest sporo lamperii i niebanalnej sztuki. Wszystko zaczęło się od Jana Estrady i Grzegorza Jarzynowskiego, z którym rozmawialiśmy o identyfikacji, czyli bardzo prostym, technicznym oznakowaniu budynków. Razem wpadliśmy na pomysł, aby zrobić murale i plakaty, które zawisły w pokojach i częściach wspólnych. Wydrukowaliśmy je na blasze, żeby bardziej przypominały fabryczne szyldy, zrobiliśmy też PRL-owską sygnowaną zastawę.”
Kompleks Cukrowni Żnin jest doskonałym przykładem tego, jak zrównoważona architektura może zachować tożsamość miejsca, jednocześnie przekształcając je w coś nowoczesnego i funkcjonalnego, zgodnego z ideą zrównoważonego rozwoju i ochrony zasobów. R jak… rewelacja!
Chcesz porozmawiać o kompleksowym wykończeniu wnętrz inwestycji?
Zapraszamy do kontaktu!
